کد مطلب:24517 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:23

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

آيا هدف وسيله را توجيه مي كند يا نه؟ اگر توجيه نمي كند پس دروغ مصلحت آميز چيست؟

توجيه شدن وسيله به خاطر هدف و يا نشدن آن قضيه اي كلي نيست كه بتوان حكم قاطعي براي همهه موارد آن نفياً و اثباتاً ارائه نمود، بلي مي توان گفت از ديدگاه اسلام در اغلب موارد وسيله نيز بايد مشروع باشد چرا كه تفكيك هدف و وسيله از يكديگر دشوار است، در عالم ابتلا و امتحان انتخاب وسيله ها هم خود نوعي هدف به شمار مي روند در هر صورت نمي توان براي انفاق كردن دزدي كرد و يا براي اصلاح وضعيت معيشتي به هر وسيله اي روي آورد. دليل اين مسأله هم روشن است، زيرا روح شريعت و سيماي كلي آن اختصاصاتي دارد كه در صورت توجيه پذير شدن آن به وسيله و هدف چيزي از آن باقي نخواهد ماند ولي نبايد پنداشت اين قاعده كلي و ساري و جاري در همه موارد است. قانون اهم و مهم نيز از اصولي است كه در برخي موارد به ميدان مي آيد. مثلاً دروغ مصلحتي در برخي موارد (مانند حفظ جان - آبرو) مجاز شمرده شده است، در اينجا چون مسأله مهم تري در كار است كه عقل و شرع بر اهم بودن آن گواهي مي دهند دروغ مجاز شمرده شده است. البته تشخيص اهم و مهم كاري ساده نيست بلكه نيازمند آگاهي و وفوف بر معيارها و موازين و روح شريعت است و در حقيقت مسأله اي اجتهادي است كه بايد منطق ويژه اجتهاد در آن منظور گردد.